VİRÜS GÜNLERİNDE MÜZİK, ASTROLOJİ VE, ARKEOLOJİ

S. Vedat Karaarslan Arkeolog- Y. Mühendis

İnsanlık tarihinin belki de en büyük trajedisi olan Virüsten Önce (V.Ö.) yi yaşadığımız bugünlerde Virüsten Sonra (V.S.) nın da literatüre kazandırılması geleceğe umutla bakabilmenin anahtarı olmalıdır.     

Bir bahar şarkısı ya da 'hava' elementi olarak Sezen Aksu'nun okuduğu ünlü şarkıdaki 'firuze' diğer bir adı da 'turkuvaz' olan şifalı taş, bestesi ile birlikte gelmiş geçmiş en iyi güfte yazarlığını hak etmiş bir şarkı olarak insanda iletişim ve vefanın simgesi, ruh-beden dengesinin sağlanması ve gökyüzü (sonsuzluk) ile bağlantıyı sağlayan önemli bir timüs bezi ve kalp çakrası şifa taşı olarak bilinir. Firuzeyi rüyada görmek  yaşamın olumlu gideceğine delalet eder.   

FİRUZE (TURKUVAZ)

Empedokles'in 'root' 'kök' olarak İbn-i Sina'nın ise 'ahlatı-erbaa' dediği insandaki hastalıkların 'kan, sarı safra, kara safra ve balgam' dan anlaşılabileceğine ve bunlara karşılık gelen 'hava, ateş, su ve toprak' elementlerine Türk Mitolojisinde 5. element olarak ilkbaharın müjdecisi olan 'ağaç' ilave edilerek gökyüzü ile bağlantılı 'firuze' nin 'hava' molekülüne ilişkin astrolojik haberci 'Hermes' in Merkür gezegeni ile eşleştirilmesini sağlar.   

Haçlıların Kudüs seferleri sırasında Anadolu'dan götürdükleri bir taşı adlandırmaları olarak bildiğimiz bir taş olan 'turkuvaz' ya da 'firuze' 'ahlat-ı erbaa' içindeki 'kan' karşılığı olarak  'hava' elementi ile özleştiği için insan ruhunu besleyen 'kalp ve akciğerler' ile direkt ilişkili olarak mutluluk, Firuze ile anlamsal olarak da ilişkili olması nedeni ile astrolojide 'Merkür' gezegeni ile ilişkilendirilir.

Firuze adlı şarkıdaki:   

'Duru bir su gibi, bazen volkan gibi, Bazen bir deli rüzgar gibi
Gözlerinde telaş, yıllar sence yavaş, Acelen ne bekle Firuze'

mısraları mitolojik bir yönelime benzer bir göksel iletişimin güzel bir örneği olarak güfteciler tarafından ifade edilmiştir.  

MERGEN

Kalp çakrası ve Firuze'nin de notası olan Fa # (Fa diyez)  hızlı ve Güneş'e en yakın gezegen olan aynı zamanda temel ses tonu Fa# olan Merkür, Güneş'in yüzünü insana gösterdiği veya göstermediği oranda apansız psikolojik davranışlarını tetikleyen diğer bir deyişle 'hava' nın durumuna (Güneşli, Güneşsiz hava gibi) göre insan psikolojisini değişkenliğe yönelik oluşturan ruhsal tekamülü tetikleyen haber taşıyan bir gezegendir.

Babil Destanı 'Enuma Eliş' de bu gezegenin haberci özelliği daha sonra Batı Mitolojisine Hermes, Türk Mitolojisine ise 'okçu' anlamına gelen 'Mergen' olarak geçmiştir. Merkür gezegeni zodyakta İkizler, Terazi ve Kova burçlarında kendisini en rahat hissetmesi, bu gezegen ile bu burçların ilişkisini ön plana çıkarır. Kendisi ile etkileşen her gezegene 'hava' gibi uyum gösteren Merkür kendisini en güçlü olarak 'başak' burcunda görür.    

İlkbahar, Firuze taşı ve 'ahlat-ı erbaa' nın ilk elementi olan 'hava' ile kurulan bu astrolojik köprünün bizi ulaştırdığı Türk Sanat Musikisinde denk geldiği makamlardan Isfahan-Şehnaz ve Neva makamları insanın direkt olarak solunum yolları ile ilişkili makamlar olarak Merkür gezegeni gibi üst solunum organlarına hitap eder. Merkür gezegeni de astrolojik olarak havanın dolandığı üst solunum organlarının bulunduğu bölgede boğaz ve omuzlar ile göğüs ile akciğerler alınan hava ile ilişkilidir.    

Bu durum burçlar ile Merkür gezegeni arasındaki ilişki olarak her bir burcun niteliğine göre değişik özellikler gösterir.   

Türk Sanat Musikisinde İsfahan makamı Farabi'ye (870-951) göre insana hareket kabiliyeti ve güven verirken saray başhekimliği yapan geleneksel Osmanlı hekimliğinin son temsilcisi Gevrekzade Hasan Efendi (1727-1801) çocuk hastalıklarının tedavisinde bu makamı zeka keskinliği ve zihin açıklığı veren, kalpte ferahlık duygusu uyandıran ve ateşli hastalıklardan koruyan bir makam olarak tanımlamıştır.

İsfahan Makamı Şarkı:

https://www.youtube.com/watch?v=dKVH90cAH0E&list=PLtI8aR-lCNceY1LCcIbRXlJ-0cQy4zxzp

Neva makamı ise ferahlık veren ve kötü , sıkıntılı düşünceleri sevince ve sakinliğe dönüştüren makamdır.

Neva Makamı Şarkı:

https://www.youtube.com/watch?v=EHF4zd18Iwo&list=PLckAd-QDYswWuXnjM3ma8UxrthzF8O3VT

Kelime anlamı 'çok nazlı' olan Şehnaz makamı ise gönül makamı olarak 'sofyan' usulü genellikle  peşrevlerde, ilahilerde oyun havalarında veya özel usulü olmayan şarkılarda kullanılır.

Şehnaz Makamı Şarkı :   

 https://www.youtube.com/watch?v=bk-xZJ9Wi2w

Her üçü de 'dugah' perdesinden olan Türk Musikisindeki 'hava' makamlarının dayandığı nota müzikteki 'la' notasıdır. Batı enstrümanlarında ve bizde de insanın duygularına en iyi hitap eden frekansın müzikte 432 Hertz ya da 528 Hertz olduğu halen tartışılmasına rağmen dünyadaki bütün müzik enstrümanlarının aynı akord sistemine uyumlu olması için akord yapılma geleneği olarak kullanmakta olduğumuz 440 Hertz değerine tekabül eden eserlerin 'la' notası karşılığı günümüzde insanı en rahatlatan müzik çeşidi olarak 'ahlat-ı erbaa' nın 'hava' elementi yoluyla firuze ile kurulan astrolojik bağlantının insanı 'firuz' yani 'mutlu' etmesi ile ilişkilidir.

ŞULGİ'NİN ADINI TAŞIYAN 248 GRAM AĞIRLIĞI (1/2 MİNA)

İnsanlık tarihinin ilk yazılı şarkısı Sümer Kralı Şulgi'nin (M.Ö.2094-2047) oğlunun hastalanması üzerine karısının yazdığı Ururu şarkısı olarak bilinen bir sevinç şarkısı olabileceği de düşünülen bir ninnidir.  Bu Sümer ninnisinin başında hastalıktan muzdarip olduğu düşünülen çocuğa annesi 'gel uyku, gel' diye başlayan mısralardan sonra gelecek uykunun 'kucağını kırmızı buğday ile dolduracağını, küçük tatlı peynirlerin yanı sıra bahçeden bol miktarda marul bulmasını ' ninni şeklinde söyler.

Sümer ninni tabletinin sonu kırık olduğu için 'Yedi İklimin Efendisi' unvanlı Sümer Kralı Şulgi'nin oğlunun akibeti hala bilinemiyor ama müzik, her zaman ve her koşul altında psikolojik sorunları çözecek önemli bir argüman olarak görülür.

ARKEOTEKNO     

[1]  Dügah perdesi: Klasik Türk müziğinde orta sekizlideki "la" perdesine verilen ad. Türk musikisinde bir nota olarak portenin, sol anahtarına göre alttan ikinci boşluğunun içine yazılan la notasının adıdır. Bir oktav (sekizli aralığı) tizindeki la notasına muhayyer dügah perdesi, bir oktav pesindeki la notasına da kaba dügah perdesi denir. (Türkiye Diyanet Vakfı - İslam ansiklopedisi)

[2] Astrology, Psychology, and the Four Elements: An Energy Approach to Astrology and Its Use in the Counseling Arts, StephenBorroyo, CRCS

[3] Frequency, Penney Peirce , Simon & Schuster

[4] https://web.itu.edu.tr/neu/KTMArsiv/Lilypond_ly_Arsiv/Lilypond_Taksim/Taksim_(SefikGurmeric)/Sehnaz_MTS_(SG)_NEU.pdf

[5] Firuze adlı şarkının güftesi Sezen Aksu ve Aysel Gürel, bestesi Attila Özdemiroğlu tarafından yapılmıştır.