S. Vedat Karaarslan

Hitit Devlet bürokrasisi içinde 13.yy sonlarına doğru yaşanmış bir taht kavgası.

Hitit Kralı II. Muvatalli başkent Hattuşa'yı geçici olarak bugün yeri henüz tespit edilememiş ve ılıman iklime sahip olması gerektiği düşüncesi ile Tarhuntassa adlı bir şehire taşıması (Bugünkü yukarıdaki resimde görülen Perge olduğu düşünülmektedir.) O'nun tahta geçmesini hiçbir zaman kabüllenemeyen III.Hattuşili' nin

"Kardeşim Muvatalli Hatti’nin, Arinna’nın ve Sedir tanrılarını aldı. Onları Tarhuntašša’ya götürdü ve Tarhuntašša’yı kendine büyük yer (başkent) yaptı.”

şeklindeki yazdırdığı bir metinden anladığımız düşüncesidir.

III.Hattuşili' nin ağabeyi kral II. Muvatalli'nin ölümünden sonra oğlu Urhi Teşup'un kral olması için III.Hattuşuli O' nu desteklemiştir. Ancak Hurrice adı Urhi Teşup olan ve bir müddet sonra büyükbabasının adını kullanarak II.Murşili adını alacak olan kral, amcası III.Hattuşuli'ye çok kötü davranmaya başlar. II.Muvattalli zamanında başkentin Tarhuntassa'ya taşınmış olmasından sonra Hattuşa'yı yönetme görevi verilen III.Hattuşili yeğeninin bu yaklaşımına kayıtsız kalmaz ve Urhi Teşup'u devirmeye karar verir. Nitekim devirir ve Urhi Teşup Mısır'a kaçar. Zamanın Mısırı'nda tıp çok gelişmiştir. III. Hattuşili hem rahatsız olan gözü için Mısır'dan bir göz doktoru hem de oraya kaçan büyük yeğeninin iade edilmesini istemiş, ancak daha sonra da II.Muvattali'nin yaptığı ve kendisinin de yardımcı komutan olarak yer aldığı savaşın (M.Ö. 1274) sonucu olan Kadeş Anlaşmasını imzalamıştı. 

Buraya kadar her şey bir amca-yeğen-kardeş savaşı gibi görünüyorsa da III.Hattuşili'nin bu kavgada en büyük destekçisi ve Hurrice adı Ulmi Teşup olması gereken KURUNTA olmuştur.

Kurunta, Urhi Teşup'un kardeşi, III.Hattuşuli'nin yeğenidir. Babası II.Muvattali tarafından büyütülmek ve yetiştirilmek üzere amcası III.Hattuşili'ye verilmiş bir Hitit Prensidir.,

III. Hattuşili Kurunta'nın babası, diğer bir deyişle kardeşine karşı bu desteğini ödüllendirmek üzere Kurunta'yı şu anda neresi olduğu bilinmeyen ancak Akdeniz'de olduğu sanılan Tarhuntassa'ya kral olarak atamış ve O'na büyük yetkiler tanımıştı. (İstanbul Üniversitesi'nden Dinçol, Tarhuntassa'nın güneybatı sınırının Hitit dilinde Parha olarak geçen antikçağın Perge şehri olduğundan emin. Doğu sınırı ise, Ulukışla-Pozantı dolayındaki Bolkar Dağı etekleri ve Saliya kenti. Tarhuntassa ülkesinin kuzeybatısında Pisidya ile Pedassa bölgeleri yer alıyor.)

 

Ancak Kurunta 'nın Hitit dünyasında krallık iddiası hevesi kabarır, amcasına karşı cephe alır, Hattuşa'yı dahi eline geçirmiş olabileceği ne kadar doğru olduğu bilimiyor ama Hattuşa' da Yukarı Şehirin simgesi olan Yerkapı'ya açılan taşlıklı yolların hemen altında bulunan bronzdan yapılmış bir eser ele geçer...Üzerine Büyük Kral anlaşmasının yazıldığı ancak Kurunta' nın hiç bir zaman Hitit Krallar listesine girmemiş olması O'nun hiçbir zaman kral olamadığını ve başkent Hattuşa'yı ele geçiremediğine delalet eder. Çünkü bu anlaşmanın yazılmış olduğu tunç metin Hattuşa'daki saray yapılarının içinde değil, hiçbir değeri olmayan bir alanda gömülü olarak ele geçmişti. (yukarıdaki resimdeki levha)

Abisi Urhi Teşup'un devrilmesine yardım eden Kurunta, kendisini Tarhuntassaya yerel kral pozisyonunda vassal olarak atayan  kral olan amcası III.Hattuşuli'ye olan sadakatını bozarak bilhassa kendisinin de ikinci kez bir darbeye karışmış olabileceği pek muhtemeldir.

Bütün bunlar, KUR (uru) ŞAPLİTİ olarak Hitit metinlerinde adı geçen ve Hitit Devleti'nin başkenti Hattuşa'dan aşağıda (güney) olması gereken Tarhuntassa'nın bulunmasına ve burada yapılacak kazılara bağlı. (Kur: Sümerce/Hititce Dağ, Ülke, Şaplitum: Akadca aşağı demektir)

(1) Perge, Antalya'nın 18 km doğusunda, Aksu ilçesi sınırları içinde bulunan, bir zamanlar Pamfilya Bölgesine başkentlik yapmış antik bir kenttir

 

ARKEOTEKNO