Elektromanyetik Spektrum (EMS)  üzerindeki her dalga boyuna karşılık gelen uydular üzerinde mikrodalga bölgesinde mikrodalga radyometre ve radar, ısıl kızıl ötesi bölgesinde kızıl ötesi radyometre, görülebilir dalga boyunda kameralar, mor ötesi ışık bölgesinde foto multipleks ve sensörler kullanılır. En fazla kullanılan uyduların listesi kullanılan EMS dalga boyları kapsamında Tablo I de verilmektedir.Uydularda sensorler, EMS dalga boyuna bağlı olarak ölçüm yapılacak yer yüzeyi objelerinin fiziksel özelliklerine göre  tasarımlanır. Yeryüzeyinde bulunan bina, duvar, gibi gömülü obje,  toprak farklılıklarından oluşan bitki örtüsü gibi karekteristikleri tabloda görülen spektral çözünürlükleri farklı farklı olan sensörler ile teçhiz edilmiş uydular tarafından uzaktan algılama ile  tespit edilebilmektedir. (Wilson, 1982)

 

Panchromatic (siyah/beyaz) resimler toprağın altındaki objelerin tespit edilebilmesi amacıyla kullanılan bir fotoğraflama türüdür.(Wilson, 1982) Tabloda görülen konumsal çözünürlük ve spectral çözünürlük verileri bu tesitlerde önemli rol oynar. Uydular üzerindeki sensörlerde bulunan kırmızı kanal açık toprak arazilerinin ve bu araziler altında bulunabilecek muhtemel gömülü nesnelerin ve toprağın nem içeriğinin tespit edilmesi için kullanılırken hyperspektral görüntüler olarak ta NIR   resimleri kullanılır.   

 

Uydular üzerinde kullanılan termal (ısıl) sensörler toprak üzerinde günlük ısıl değişkenliğin gün içinde zamana bağlı olarak değişen güneş ışın etkisi nedeniyle kullanımı dikkat isteyen bir konudur. LANDSAT 1-5 uyduları  MSS (Multi Spectral Scanner), LANDSAT 4-5 uyduları TM (Thematic Mapper) ve LANDSAT 7 uydusu ETM+ (Enhanced Thematic Mapper Plus) görüntüleme yapabilen yüksek çözünürlüklü görülebilir dalga boyunda kamera ve infrared ile termal algılama yapma yeteneğine sahip olarak Amerika Birlşeik Devletleri  NASA kuruluşu tarafından işletilmektedir. 

 

SPOT (Systeme Pour  l’Observation de La Terre) uydusu CNES (Fransa) tarafından işletilen SPOT 1-2 olarak kullanımda olan ve her birinde HRV (High Resolution Viewers) sensörleri bulunan pankromatik modda (0.51-0.73 mm) band genişliğinde yer yüzeyinde 10 metre çözünürlükte ve 3 MSS bandında (0.59-0.50, 0.61-0.68, 0.79-0.89 mm)  infrared modunda 20 metre çözünürlükte çalışan yer gözlem uydularıdır.

 

Sensörlerin elektronik yapısı EMS ye duyarlı olarak renk veya pankromatik görüntü alma yöntemine gore tasarımlanır. Bu tasarımlara gore yeryüzeyi bitki örtüsünün algılanması normalize edilmiş bitki örtüsü indeksi ile hesaplanır.

  

UYDU ADI

KONUMSAL ÇÖZÜNÜRLÜK

SPEKTRAL ÇÖZÜNÜRLÜK

SPOT

0.8-20 m

Visible (0.43-0.47 µm; 0.50-0.59 µm; 0.61-0.68 µm;)

Near Infrared (0.79-0.89 µm)

Mid- Infrared (1.58-1.75 µm)

ASTER

15-90 m

 

 

Visible Near Infrared (0.520-0.600 µm; 0.630-0.690 µm;

Near Infrared (0.760-0.860 µm)Backw+Nadir

ShortwaveInfrared (1.600-1.700µm;2.145-2.185µm;2.185-2.225 µm; 2.235-2.285 µm; 2.295-2.365 µm; 2.360-2.430 µm)

Thermal Infared veya Long Wave Infrared (8.125-8.475 µm; 8.475-8.825 µm; 8.925-9.275 µm;10.250-10.950 µm, 10.950-11.650 µm )

QUICKBIRD

 0.6-2.4 m

 Panchromatic (0.526-0.929 µm)

Mavi (0.445-0.516 µm)

Yeşil (0.506-0.595 µm)

Kırmızı (0.632-0.698 µm)

Near IR (0.757-0.853 µm)

LANDSAT

15-60 m

Visible (0.45-0.69µm)

IR (0.76-0.90 µm)

Middle IR(1.55-1.75 µm)

Thermal IR (10.4-12.5 µm)

Mid- IR (2.08-2.35 µm)

 

Tablo I. EMS kapsamında uzaktan algılama yapan bazı uyduların ölçüm karekteristikleri

 

Kırmızı renk, bitkilerde bulunan klorofil tarafından emilir ve bitki yaprağında bulunan mesophyll maddesi nedeniyle yaprak üzerine gelen NIR bandındaki sinyalleri yansıtır.(hyperspectral)  Bu her iki band değerlerinin birbirlerine oranı ise o bölgenin normalize edilmiş bitki örtüsü indeksi olan

 

NDVI = [NIR- Kırmızı] /  [NIR+Kırmızı]

 

(NDVI=  Normalized Difference Vegetation Index)

 

 

 

formülü ile hesaplanır.  Bu formüle gore elde edilen değer 0.1 veya daha düşük ise kayalık alan, 0.2 ile 0.3 arasında ise yeşillik alana, 0.6 ile 0.9 arasında ise yağmur alanları uzaktan algılama ile tespit edilmiş olur.

 

Uydular üzerindeki Tablo I de verilen bandlar ile yeryüzeyindeki farklı objelerin ölçümü yapılır. Buna gore LANDSAT uydularının yeryüzeyinde ne tür algılama yapabildiklerine yönelik liste Tablo II de gösterilmektedir.

 

 

BAND

SPEKTRUM TİPİ

SPEKTRUM BAND

İŞLEM

1

Görülebilir (Mavi)

0.45-0.52

Toprak, Arazi Kullanımı, Bitki örtüsü karekteristiği

2

Görülebilir (Yeşil)

0.52-0.60

Çok yeşil bitki örtüsünün görüntülenmesi

3

Görülebilir(Kırmızı)

0.63-0.69

Toprak ve jeolojik sınır, bitki örtüsü farklılıkları

4

Infrared

0.76-0.90

Bitki örtüsü biyokitlesi

5

Middle Infrared

1.55-1.75

Su kaynakları tespiti

6

Thermal Infrared

10.4-12.5

Jeotermal olaylar, bitki örtüsü sınıflandırması

7

Mid-Infrared

2.08-2.35

Jeolojik taş şekilleri

 

 

 Tablo II. LANDSAT uydusunun bandları ve yeryüzeyi,

 

 

S. Vedat Karaarslan