S. Vedat Karaarslan

Arkeolog - Y. Mühendis

 

ARCHEOLOGY mi? yoksa ARCHAEOLOGY mi?

Hangi yazım şekli doğru? 

Araştırdık ve ikisinin de doğru olabileceğinin neredeyse 400 yıllık bir geçmişi olduğunu literatürden bulduk ancak daha doğrusunun ARCHAEOLOGY olduğunu kanıtları ile tespit ettik......

Redhouse başta olmak üzere bütün sözlüklerde ARCHAEOLOGY şeklinde yazım mevcut.....

Patty Jo Watson, Anthropology Newsletter (June , 1975 ) Dergisinde bunu tartışmış...

Diyor ki

" Kelimenin içinde 'diftong' yani iki sesli harfin bir ses hecesi olarak okunma zorluğu var, bu durumda iki sesli harf tek harfmiş gibi okunur, çünkü birbirleri ile bağ (ligature) yaparak (æ) haline gelirler. Şimdi bunu bir gazete ya da bir basılı kitapta daktilo ile nasıl yazarsın"

1890 yılında ABD Government Printed Ofisi (GPO) bir karar vererek bu zorluğu aşmış ve Archeology olarak yazılmasına karar vermiş.....

Halbuki Lyon Jacob adlı bir İngiliz 1685 yılında (ae) formasyonunun Latince'den geldiğini söyleyerek Archaeologia terimini ilk kez kullanmıştı. Terim bu haliyle 1844 yılında da The Archaeological Journal dergisinde İngilizce de ae formasyonlu olarak kullanılmaya başlandı.

Şikago, Kolombiya ve Yale Üniversiteleri yeni yazım şeklini öğrencilerine öğretmeye başlamışlardı, ancak arkeoloji eğitimi veren üniversiteler arasında bu durum neredeyse (ae) ile yazanlar ile sadece (e) ile yazanlar, garip bir şekilde bir arkeolojik akımın öncülleri gibi gösterilmeye başlandı.

Bu akımlar birbirleri ile çatışmaya başladı,

(e) ile yazanların arkeolojiyi daha çok antropolojik düşünce tarzına göre yorumlamaları gerektiğine, 

(ae) ile yazanların ise  arkeolojiyi daha çok antik, klasik ve hümanist düşünce  tarzına göre yorumlamaları gerektiğine,

inanılmaya başlandı.

Hani neredeyse Arkeoloji ilmine yeni bir yeni bir disiplin eklenerek (e) ile ve (ae) ile yazanlara göre yeni bir arkeoloji akımı ortaya çıkacaktı.

Tek bir (a) harfi yüzünden neredeyse

Bir tarafta antropolojik eğilimli Arkeologlar,

Diğer tarafta antik, klasik ve hümanist düşünce eğilimli Arkeologlar

olacaktı.  

Olayın bu şekilde büyüyeceğine kimse inanamadı ancak bu tartışmaların içinde diftong ya da ligature dilbilgisi kuralları hiç bir şekilde konuşulmadı.

Amerika'daki bu tartışma 1979 yılında çıkarılan “Archaeological Resources Protection Act” yasasında Arkeolojinin İngilizcesinin ARCHAEOLOGY olduğunun tescil edilmesi ile son buldu.

Sonunda doğru yazılma şeklinin  ARCHAEOLOGY olmasına karar verildi. 

 

ARKEOTEKNO