DÜNYANIN EN ESKİ TÜRK HALISI: PAZIRIK HALISI

S. Vedat Karaarslan Arkeolog- Elektronik Mühendisi (MSc.)

 

Tarihçi Talbot Rice, Altay Dağlarında bulunan 8 adet Pazırık Kurganı' ndan beşincisini m.ö. 5 yüzyıl veya 4. yüzyıla tarihlendirmişti...Bu dönem Hun İmparatorluğu öncesi m.ö.1 bine tarihlenen Türk ya da Hun dönemi kültürlerin ilk yarısını içerir.

 

Beşinci kurganda dünyada bütün olarak bulunmuş en eski halının her santimetrekaresinde 36 düğüm vardı.

Jettmar, bu halının dönemine göre çok kaliteli bir halı olduğunu söyler ve halının orta kısmı 24 kareye bölünmüştü ve bordürlerinde geyik, atlılar ve grifon figürler vardı...Bugüne kadar çok iyi korunduğu ve dokunduğu günden bu yana halının etrafına sızan su donarak buz oluşması yani permafrost (toprak altındaki buz) halıyı korumuştu...

 

Pazyryk burials from the Altai Mountains. A. Geographical location of... |  Download Scientific Diagram

Halı, 1929 yılında başlayan ve 1947 yılında Sibirya'da Pazırık kazılarında bulunmuştu. Merkezinde yıldızı andırır figürler vardı. Etrafında mitolojik hayvan ve insanları tasvir eden 5 band bulunur. Birinci ve beşinci bantlar grifonları (mitolojik yaratıklar) temsil ederken ikinci iç bant, otlatma sahnesi ile geyiği tasvir eder. Üçüncü bandda ise gül motifleri vardır.Dördüncü band, eyerde atlıyı gösterdiği ve savaşçıları gösterdiği için en ilginç olanıdır.Atlılar ve geyikler ters yönde ilerlerler.Halı büyük olasılıkla Sibirya'daki Pazırık mezarı höyüklerinde mezarı bulunan bir şefe hediye olarak getirilmişti.Kesin üretim yeri hala bilinmiyor, ancak birçok görüş mevcut.Halı 183 x 200 cm'lik bir dikdörtgen şeklindedir.Her desimetre karesinde 3600 düğüm vardır. Her bir metrekarede 360.000 düğüm vardır. Bu sayı modern halılardaki düğüm sayısını geçer.Pazırık halısında toplam 1.250.00 düğüm vardır.Bu çift düğümler simetrik bir yapıya sahiptir ve genellikle TÜRK düğümleri olarak adlandırılır.

 

Halı sadece 2 mm kalınlığındadır. Sofistike tasarımı, halı üreticisinin büyük teknik becerileri ve sanatsal bir vizyona sahip olduğunu kanıtlar.

 

HALI HALEN SAINT PETERSBURG DEVLET HERMİTAJ MÜZESİNDE SERGİLENİYOR.

 

ARKEOTEKNO