SARIKAMIŞ’TA 1 OCAK 1915 CUMA GÜNÜ

 

S. Vedat Karaarslan Arkeolog- Ellektronik Mühendisi (MSc.)

Osmanlı’nın Alman müttefiki Belçika’da İngilizler ile savaş alanında Noel’i kutlarken, Doğu cephesinde Osmanlı askeri bugünkü gibi 2021 yılında bir Cuma gününe rastgelen 1 Ocak 1915 tarihinde karşısında şaşırtıcı bir şekilde içlerinde Müslüman askerler de bulunan aynı dindeki Rus vatandaşı müslüman askerlerle de çarpışıyordu.

Rus ordusundaki diğer Ortodoks askerler ise kendi geleneklerine göre 6 Ocak’ta kutlayacakları Noel ayinine kadar kim bilir belki de savaşı bitirme stratejisi güdüyorlardı. [1]

Rusların yeni yılın bu ilk sabahında Türk güçlerinin mukavemetinin kırılmaya yakın olması istihbarat bilgilerine dayanarak Osmanlı kolordularının birbirleri ile irtibatını kesecek saldırılar yapmaya başlamışlardı.

Bardız yaylasında yapılan şiddetli çatışmalar sonucunda yayla Rusların eline geçmişti. Türkçe’de ‘bağlık, bahçelik’ anlamına gelen Bardız Yaylasında bazı köylerin 93 harbi sırasında Ruslara bırakılmış olduğu cephede yapılan çatışmalar sonucunda yayla Rusların eline tamamen geçer. Bardız nahiyesi savaşın sürdüğü dönemlerde Sarıkamış ilçesine bağlı günümüzde Erzurum iline bağlı ve Allahuekber ve Soğanlı Dağlarını kontrol eden önemli bir kavşak merkezinde bulunmaktaydı.

Rus Ordusu, 1 Ocak 1915 tarihinde Bardız-Sarıkamış-Eşek Meydanı Geçidi üçgeninde bir kuşatma başlatmıştı, [2] Başkomutan Vekili 9. ve 10 Kolordu ‘yu Sol Cenah Ordusu adı altında birleştirmek ve komutasını 9. Kolordu Komutanı bir sonraki gün Paşalık unvanı verdireceği Hafız Hakkı Paşa’ya vermeye niyetlenmişti.

Hafız Hakkı, Sarıkamış Harekâtının başladığı ilk günlerde 11. Kolordu’ya bağlı Kelkit’te bulunan alayın Sarıkamış’a yapılacak taarruz için yetmeyeceğini anılarında yazmıştı.

Enver Paşa’nın görevden aldığı III. Ordu Komutanı Hasan İzzet Paşa’nın Hafız Hakkı’ya çektiği bir telgrafta ise [3] Trabzon Limanı’na gemilerle gelecek ordunun cephane ve iaşe malzemesinin Sarıkamış Cephesi’ne nakli için şimendiferi olamayan (Gümüşhane üzerinden) Trabzon-Erzurum-Kars şose yolunun önemi vurgulanmış ve askeri açıdan ne Çoruh Vadisi ne de sahil boyu da dahil başka bir yol olmadığı vurgulanmıştır. (Teşrinsani sene 1330) Hafız Hakkı Paşa 21/22 Kasım 1914 tarihli anı defterine ise Erzurum’a dolacak geriye çekilen Osmanlı askeri için Erzurum Valisinin uyarıları karşısında Trabzon limanından yetiştirilen mermiyat (mermi) nedeniyle Trabzon-Gümüşhane-Erzurum arasındaki şose yola Harbiye Nazırının bir çare bulmasını istemişti.

Sultan V. Murad’ın torunu Behiye Sultan ile evli Hafız Hakkı artık iki kolorduya komutanlık edecekti. 

ARKEOTEKNO   

[1] Doğu Hristiyanları olarak Rus, Gürcistan, Belarus, Mısır, Etiyopya ve Kazakistan Ortodokslarının Noel gecesi Miladi takvime göre 6 Ocak gününü 7 Ocak gününe bağlayan gece Hz. İsa’nın mesih olduğunu müjdeleyen yıldızın görünmesiyle üç kralın peygamberi ziyaret ettiği ve vaftiz edildiği epifani günü olarak kutlanırdı.  (Kaynak: euronews)

[2] https://islamansiklopedisi.org.tr/sarikamis-harekati

[3] Murat Bardakçı, Hafız Hakkı Paşa’nın Günlüğü, İş Bankası Yayınları, s.73