ÇANAKKALE SAVAŞLARINDA FRANSIZ SAVAŞ GEMİSİ BOUVET NASIL BATIRILDI?

S. Vedat Karaarslan Arkeolog- Elektronik Mühendisi (MSc.)

Saatte 33 Km hız ile gidebilen ve üzerinde iki adet 274 mm ve 2 adet 305 mm lik topları bulunan 1890 yılında inşaa edilen Fransız gemisi Bouvet, 1906 yılında İtalya‘da Vezüv yanardağının patlaması sırasında da lojistik destek amacıyla da kullanılmıştı.

 

I. Dünya Harbi sırasında Çanakkale Savaşlarına da katılan ve Amiral Jong de Robeck komutasındaki itilaf devletleri donanmasına ait ve Valentin Marie Rageot de la Touche’in komutanlığını yaptığı Bouvet, Çanakkale Boğazına girmeye çalışan uzak hatta bulunan İngiliz gemileri ile birlikte yakın hat gemisi olarak boğaz içinde ilerleyerek boğazın en dar noktasında bulunan ikisi uzun 14 ise kısa menzilli top bataryasına sahip Kilitbahir Kalesi’nden hemen sonraki yerde bulunan Osmanlı Namazgâh Tabyasını top ateşine tutmuştu.

Çanakkale’de ilk inşaa edilen tabya özelliğini taşıyan Namazgâh tabyasını top ateşine tutan Bouvet zırhlısı, Osmanlı Hamidiye Tabyası tarafından top ateşi altına alınmıştı.

Suffren adlı gemi ile birlikte Bouvet zırhlısı Osmanlı kıyı topçusu tarafından yapılan ateş karşısında hızla boğazı terk etmeye başlamıştı. 

Osmanlı tabyalarından yapılan yoğun ateş nedeniyle topların üzerine siperlerden dökülen topraklar topları yeniden doldurulmayacak şekilde neredeyse işlevsiz kılmaktaydı.

18 Mart 1915

Saat 14.00: Buna rağmen Hamidiye Tabyasından yapılan yoğun ateşten dolayı adını bir Fransız amiralden alan Bouvet zırhlısından yoğun siyah dumanlar yükselmeye başlamıştı.  

Saat 14.02 : Osmanlı topçusunun bordasında ağır hasara uğrattığı Bouvet, boğazın girişine yakın konumdaki Alman Howitzer yapımı topların bulunduğu Erenköy Howitzer Tabyası önlerine kadar geriye çekilmişti.

Fransız zırhlısı alabora olmuş iki dakika içinde batmıştı. Batmakta olan gemiden su üzerinde kalan Fransız askerleri kurtarmaya gelen gemilere Osmanlı tabyalarından herhangi bir top ateşi yapılmamasına rağmen toplam 718 askeri personelden sadece 75 asker kurtulabilmişti.

   

 

Fransız gemisi için aynı tarihlerde Londra Deniz Bakanlığı’ndan yapılan bir açıklamaya göre bölgeyi mayınlayan Nusret Gemisi’nin mayınlarına çarptığı için batmakta olduğu açıklanmış ve bu olayın Osmanlı topları nedeniyle olmadığı açıklanıyordu. Bouvet zırhlısının batışı 1 Mayıs 1915 tarihinde de The lllustrated London News gazetesinde de yine mayınlara bağlanıyordu. Daily Sketch gazetesinde ise Bouvet ile birlikte The Irresistible ve The Ocean adlı gemilerin batış haberleri de verilmekteydi. 

HAMİDİYE TABYASI 19 NUMARALI A 355 MM L/35 KRUPP TOP (Piotr Nykiel's collection)

(Bouvet zırhlısını ağır hasara uğratan top)

Bouvet’in bir mayına çarptığı doğruydu ancak esas yarayı Osmanlı tabyalarından yapılan top ateşi dolayısıyla almıştı. Hamidiye Tabyası 19 numaralı topçusu Bouvet zırhlısına tam isabetli top ateşleri yapmış ve geminin büyük yara almasını sağlamıştı. 

Çanakkale Savaşları’nın kolay olmayacağını İtilaf Devletlerine gösteren Osmanlı topçu bataryalarının ateşi sonucu yara alarak daha sonra mayına çarpmak suretiyle batırılan ilk gemi olan Bouvet zırhlısına karşın İngilizlerin geminin mayından dolayı battığı haberi ise ise tamamen bir ‘savaş propagandası’ idi.

ARKEOTEKNO  

[1] www.alamy.com

[2] Aktar A. Who Sank the Battleship Bouvet on March 18, 1915 ? The Problems of Imported Historyography in Turkey 

[3] https://www.routeyou.com/en-tr/location/view/50644053/french-battleship-bouvet