OLAYLARI ANLAMA VE KARAR VERMENİN BEYİNDEKİ BİYOLOJİSİ

Beynimizde uzun süreli farkındalık duymamıza yarayan bazal gangliyon bölümündeki striatum, planlama ve karar verme ile ilgili bölüm olarak bilinir.

Bazal ganglion bölümü insanda hareketleri düzenleyen ve motor fonksiyonların yerine getirilmesinden sorumlu birimdir. Beynin bir diğer zaman ayarlaması yapılan bölümü ise hipotalamus içindeki suprakiazmatik çekirdek olarak bilinen kısım ise uyku uyanıklık döngüleri başta olmak üzere geçmişte yer alan olayların tarihlerini anıların depolandığı hipokampüsten alarak  günlük sirkadyen zamanlamaları gerçekleştirir.

Demek ki beynin iki saatinden birincisi yani bazal gangliyonlar (basal ganglia) anlama ve mental değerlendirme fonksiyonlarının yerine getirilmesinden sorumlu beynin her iki yarım küresinin içi kısımlarında yer alır. (resimdeki mavi bölümler)

Bazal ganglion bölümünün anlama, idrak ile ilgili olarak serebral korteks ile bazal gangliyon arasındaki indirekt bağlantılar serebral korteks üzerindeki aktiviteyi azaltır, böylece karar ve idrak azalırken direkt olan kısım ise serebral korteks üzerindeki aktiviteyi artırarak idrak ve anlamayı artırır.

Demek ki hasar görmesi halinde kişinin anlam ve idrak verme yeteneğinin kaybı olarak bilinen parkinson, depresyon ve şizofreni gibi hastalıklara neden olan bazal gangliyonun bu rahatsızlıkların dışarıya vurmasını sağlayacak kişilik bozukluklarında beyinde serebral korteks ile olan indirekt bağlantılar yoluyla ortaya çıkar.

Çağımızda olaylara anlam veremeyen kişilerde anlamsızlık olarak ortaya çıkan her olayın temelinde beyindeki bu birimlerin birbirleri ile olan ilişkisizliği yatar.

O halde çevremizde oluşan olaylarda kişilerdeki anlam kaybı ve kararsızlığının ana nedeni olan beynin üst tabakası olarak bilinen serebral korteksi ile bazal ganglion arasında çok iyi bir bağlantı olması gerekiyorsa bu nörolojik sorunlara karşın bu bağlantıların nasıl güçlendirilebileceği ana problem olarak günümüzün en önemli sorunu olarak görülebilir.

Bu yolun güçlü olması veya daha biyoloji bir söylem ile serebral korteks ile alt birinler arasında beyindeki beyaz maddelerden oluşmuş lif yollarının bağlantılarının güçlülüğü olayları anlamak ve karar vermede daha etkin beyinlerden oluşan insanların toplumda yer almasını sağlayacaktır.

Bu nasıl olacaktır yani sorun olduğunda aynı zamanda Parkinson hastalığı, Huntington hastalığı, distoni, hemiballizm ve Tourette sendromu dahil olmak üzere çok çeşitli motor basal ganglion ile serebral korteks arasındaki iletişimi sağlayan beyaz maddeli lif yolları nasıl güçlendirilir? Sorusuna cevap vermek toplumda daha anlayışlı ve karar vermede daha güçlü insanların yer almasını sağlayacaktır.

Bu beyaz maddeden oluşan liflerin bazıları uzundur bazıları kısadır, o halde uzun olanların beynin orta kısmında yer alan basal gangliona kadar uzanarak iletişimi sağladığı biyolojik olarak söylenebilir.

Demek ki anlam ve olaylardaki anlama göre karar vermek için öncelikle kişinin motor hareketlerini ve bilişsel işlevlerini de takip eden basal ganglion ile serberal korteks arasındaki liflerin beyaz maddesinin kaliteli bir anlamda nörotransmitter kalitesinin iyi ve uzun olması ve böylece iletişimin daha iyi sağlanması ile mümkün olacaktır.

Anlayışı kıt ve kararsız bir insanda ne beyaz madde kaliteli dolayısıyla bu yollar üzerindeki nörotransmitterleri kaliteli ne de beynin bu iki biriminin arasındaki lifler uzun olur. [2]

Öyleyse uzun lifler basal ganglion ile serebral korteks arasındaki bağlantıyı sağlayarak beyaz maddenin oluşumunu sağlayan kaliteli nörotranmitterler de anlama ve karar vermede etken olacaktır.

Bu iletişimi sağlayacak en önemli alınması gereken gıda takviyelerinin bir nörotransmitter olan GABA [5] adı verilen aminoasitinin artırılması olarak dengeli bir şekilde kediotu, melisa, çarkıfelek çiçeği, l-theanine (teanin, yeşil çay ve mantar türlerinde bulunur), magnezyum ve taurin kullanımının alınması tavsiye edilmektedir.

ARKEOTEKNO 

[1] https://www.intechopen.com/chapters/41746

[2] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3738020/

[3] https://www.cambridge.org/core/services/aop-cambridge-core/content/view/913A32DAC723F590059FA620166A978C/S0317167100046217a.pdf/neurotransmitters-in-the-basal-ganglia.pdf

[4] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2039707/

[5] GABAerjik nöronlar hipokampus, talamus, bazal gangliyonlar, hipotalamus ve beyin sapında bulunur. GABA yoluyla inhibitör nöronal iletim ile glutamat yoluyla uyarıcı nöronal iletim arasındaki denge, uygun hücre zarı stabilitesi ve nörolojik fonksiyon için gereklidir.

[6] https://www.sozde.net/anlayis-ile-ilgili-sozler/

NOT: Bu yazıda bir tedavi şekli önerilmemektedir.