ANTİK ÇAĞLARDAN BU YANA TRAJEDİ, KOMEDİ, DRAM VE PANİK
Korkunun ecele faydası yok sözünün beyindeki biyolojik karşılığı limbik sistem içindeki amigdala yolu ile ortaya çıkan korku duygusunun miktarı değil ancak niteliğinin aktarıldığı yer olan prefrontal korteks tarafından korkunun nasıl değerlendirileceği ile ilgili bir konudur.
O halde limbik sistem ile prefrontal korteks arasındaki yolun kesilmesi halinde amigdala tarafından üretilen korku duyusunun prefrontal korteks üzerinde değerlendirilmesi mümkün olamayacağı için korku, kendi başına bir değer ifade etmez ve korku ile birlikte mutluluk dâhil olmak üzere bütün duyguların ortadan kaldırılması gibi bir psikolojik davranış içine girilmesi mümkün hale gelebilir.
Korku ile ilgili durum biyolojik yönden bu şekilde iken amigdala ve hipotalamusun ürettiği öfke yine aynı şekilde neokorteks de denilen prefrontal korteks bölümü tarafından değerlendirmeye tabi tutularak kişinin psikolojik davranışları değişime uğrayabilir.
Kişinin herhangi bir ihtiyacının karşılanamaması gibi duygular sonucu ortaya çıkan öfke, bazı bilim adamları tarafından duygu değil bir davranış şekli olarak tanımlanır. Korku ile öfkenin beyindeki aynı kaynaktan ortaya çıkışı ile birlikte öfkenin sonucu korkuya neden olabilir.
Bunun tam tersi olan yani bir korku psikolojisi sonucunda öfkenin de ortaya çıkıyor olması ve korku ve öfkenin motive edilmesi psikolojik yönden bu motivasyon işlemini yapan topluluklara avantaj sağlaması da olası hale gelebilir.
Buna 'kötülükten medet ummak' diyebiliriz.
Kalp hızı, balistokardiyogram (kalbin ürettiği balistik kuvvetler), solunum hızı, yüz sıcaklığı, ellerin sıcaklığı, derinin ya da cildin iletkenliği ve kas potansiyelindeki değişimler öfke ve korkunun denekler üzerinde yapılan deneylerde ortaya çıkardığı fizyolojik değişimler olarak görülür.
Bir diğer adı da neokorteks denilen ve insanın tam alın kısmının iç kısmına tekabül eden beyindeki prefrontal korteks denilen bölümün limbik sistem ile iyi bir haberleşme içinde olarak amigdala ya da hipotalamusdan gelen bilgileri çok verimli değerlendirmesi sonucunda ortaya çıkacak eylemler kişilerin ve sonuç olarak toplumların başarıları olarak ortaya çıkar. Alın yazısı denilen kavram kişinin yaşamında karşılaştığı zorluklar ya da başarıların yer aldığı bölge olması itibarıyla ve insanın herhangi bir hata karşısında elini alnına götürmesi düşünce ve karar merkezi olan prefrontal korteksin hemen alnın arka kısmında yer alıyor olması nedeniyledir.
Duygu ya da duyuların görüldüğü matris içinde korkunun öfke patlaması olarak tanımlayabileceğimiz 'beynim yandı’ deyiminin biyolojik yönden nöron kaybına yol açması nedeniye yerleşmiş bir deyim olarak bunun sonucunda 'neşeli' psikolojisine girilebileceği bunun da prefrontal korteksi aktive ederek insan da düşünceyi ortaya çıkararak anlamlandırabileceği ve bütün bu aktivasyonların sonucunda ise üzüntünün ortaya çıkabileceği psikolojik yönden mümkün hale gelebilir. Korkunun öfkeyi artırdığı kadar kişinin üzülüyor olması da öfkeyi ortadan kaldırdığına dair bulgular grafikte açıkça görülebilmektedir.
Bütün bunlara rağmen öfke ve korku insan vücudundaki fiziksel değişimleri farklılık arz eder. Öfke ve korkuda kalp hızı yükselirken sinirli ya da öfkeli bir durumda derinin elektriksel iletkenliği artarken korkunun ortaya çıkması ile derinin iletkenliği azalır. Kızgın ya da öfkeli olunduğunda ‘sert’ korku piskolojik davranışında ise kişi soğuk bir fiziksel görünüm arz ederken bu durumun kişiden kişiye farklılık gösterdiğini de ifade etmek gerekir.
Tragodia kelimesi günümüzde trajedi olarak kullandığımız ve ‘keçilerin türküsü’ anlamına gelir. Nedeni antik çağlarda Dionysos şenliklerinde korolar tanrının köleleri olarak keçi derileri (tragoi) giyerek her biri satyr haline gelir ve şarkılarını söylerlerdi. Satyrler belden aşağısı keçi kılığında olan insan başına sahip ormanlarda yaşayan ve sürekli macera arayan yaratıklardır. Örneğin halen yaşamakta olduğumuz pandemiye adını veren mitolojik karakter ‘pan’ da bir trajedi oluşturması nedeniyle bir satyr (satir) olarak ünlü bir mitolojik yaratıktır. Pancake olarak bildiğimiz pankekler ise Hristiyanların büyük perhizden (lent) önceki gün olan Salı günü (shrove tuesday) yenilmesi gereken ve adını bir hokkabaz gibi tavalar üzerinde adeta uçurularak çevirip döndürerek pişirilmesi nedeniyle adını almış bir besindir. İngilizcede ‘tava’ anlamına gelen ‘pan’ kelimesi mitolojide elindeki flütü çalarak aniden ortaya çıkıp insanları korkutan bir satir olarak bir hastalık türü olan ‘panik’ kelimesinin de kökeninde bulunur.
SATYR VE DIONYSOS BÜST VE MASKLARI (KURUL KALESİ-ORDU) [2]
Komedi kelimesi ise Sanskritceden antik Yunancaya geçen 'şenlik' anlamına gelen ‘komos’ kelimesinden üretilmiştir. Drama ise bir oyunda genellikle oynayanlar tarafından kavranamayan ancak seyredenler tarafından bir ironi (alaysı) şekilde izlenen oyunlara verilen ad olarak bilinirdi.
Antik çağlarda konusunu aristokrat tabakadan ve mitolojiden alan trajedi yaşamın acıklı taraflarını, konusunu halk ve sıradan kişilerden alan komedi gülünç taraflarını, yine konusunu halk ve sıradan alan dramların ise hem gülünç hem de acıklı taraflarını ele alarak incelemesi günlük olayların ya da yaşamdan alınan kesitlerin insan beyninde oluşturduğu bütün bu biyolojik aktivasyonlara dayanır.
Yaşam da zaten insanoğlunun var olduğu günden bu yana beynindeki limbik sistem ile prefrontal korteks arasındaki iletişimsizlik ile ortaya çıkan bu üç oyun türü olan trajedi, komedi, drama ve sonunda bir panik psikozu etrafında dönmüyor mu zaten?
ARKEOTEKNO
[1] https://www.hindawi.com/journals/np/2018/3479059/
[2] https://www.ordumedya.com/ordu-ilce-haberleri/altinordu/ordu-kurul-kalesinde-dionysos-ile-satyr-bust-ve-masklari-bulundu/
[3] https://www.ilimcephesi.com/etiket/hayat-bir-tragedya/
Sayfa Yorumları (0)
Yorum Bırakın