KARADENİZ'İN EN KISA ARKEOLOJİSİ

Karadeniz Bulgarca Çerno More, Rumence Marea Nagre, Rusça Çyornore More, Ukraynaca Çorne More, Gürcüce Şavi Zğva, Abhazca Amşin Eyk'va, Megreller Uça Zuğa ve antik Helenler tarafından Pont Euxim olarak adlandırılırdı. 

Anadolu yarımadasında ise bu adlandırmalara izafeten Doğu Karadeniz Bölgesi olarak kast edilen bölgeden ise Yeşilırmak, Kızılırmak ve Kelkit Havzaları anlaşılır. .

Tartışmalarda yer alan bu bölgede biri antik çağlarda (m.ö.301) diğeri ise 1204 yılında 2 devlet kurulur...

MITHRIDATIC SAVAŞLARI GÖSTEREN ROMA İMPARATORU SULLA ADINA BASILAN BİR SİKKE

Bölgede m.ö. 301 yılında Pers kökenli olduğu da bilinen Mithridates başkenti Amasya olan bir devlet kurar. Bu devletin kurulduğu dönemde ne devlet ne de halk kendisine zannedildiği gibi 'pont' adı ile adlandırmamıştır.  Bu devlet Roma İmparatorluğu'nun en büyük düşmanı olur ki bu savaşlara Mithridatic Wars adı verilir. Savaşların sonunda bu devlet m.ö. 66 da Romalılar tarafından ortadan kaldırılır.

Mithridates soyunun en ünlü kralı Mithridates VI olarak bilinen ve rakiplerini zehir ile öldürmeyi ilke edinen kraldır. Kendi öz annesinin kendisini zehirleme teşebbüsü olduğu bilinir ve Roma İmparatorluğu'na karşı en büyük direniş gösterir. Romalıların eline geçmemesi için kendisi de zehir içerek intihat etmeyi dener ancak zehirlere karşı yüksek bağışıklığı nedeniyle ölmez ve kendi korumasına kendisini öldürtür.  

Daha sonra Doğu Karadeniz bölgesinde Komnenos' lara atıf yapılarak dillendirilen ikinci bir devlet 1204 yılında bölgede önceki kurulan ile hiç ilişkisi olamayacak şekilde kurulur.

Birinci kurulan devletin yöneticileri Pers kökenli ikinci kurulan devletin yönetecileri ise baba tarafından Ulah kökenli bir kumandanın torunları idi. Bu kumandan (Aleksios) Bizans sarayından evli idi. Sadece saraya damat olarak girmişti.

Kurulan son devletin önceki kökenlerinde Pers kanı da olan Mithridates'in kurduğu devlet ve Bizans ile hiçbir ilişkisi yoktu ve Latinlerin İstanbul'u işgali üzerine kaçan Ulah kökenli Komnenos ailesinden Aleksi Komnenos tarafından tarafından kurulmuştu. Komnenoslar, bu devleti kurduklarında Türkmen aşiretleri 136 yıldır bölgede idiler ve kurulan bu devlet 1204 yılından 1461 yılına kadar 257 yıl yaşamıştı....

Demek ki Doğu Karadeniz denilince aklımıza m.ö. 361 yılı ve m.s. 1204 yılı gelmelidir... İkisini birbirleri ile karıştırmamak gerekir. Her iki yılda da kurulan devletlerin birbirleri ile bir ilişkisi ya da Roma İmparatorluğu ile (aksine en büyük düşmanı idi) ya da İstanbul'daki Bizans Devleti ile hiçbir ilişkisi yoktu.

Öyleyse biraz m.ö. 361 den öncesini irdelemek gerekir...

Akkad İmparatorluğu (m.ö.2350-2150) döneminde Anadolu'da Pampa adlı bir kral başkanlığında kurulu bulunan 17 tane devlet vardı... Akkad Kralı II. Sargon, Amanos ve Gümüş Dağlarını (Toros Dağları) aşıp o zamanlar 'Hatti' ülkesi olarak bilinen Anadolu'ya girdiğinde bu devletler ile savaşmıştı...

Sonra Anadolu m.ö. 1950 li yıllarda Asur'ların yoğun ticaret kolonilerinin geldiği bir yurt olmuştur ki bu dönem Asur Ticaret Kolonileri Çağı olarak adlandırılır.

Hatti 'de (Anadolu) kurulu bulunan bu 17 devletin aralarında rekabet ve savaşlar olurdu ama Kaniş olarak bilinen bugünkü Kültepe olarak adlandırılan kentte kurulan Karum (ticarethaneler) yoluyla Asurluların katır kervanları ile getirdikleri eşyalar karşılığında onlara yerli Anadolu halkı gümüş ve bakır başta olmak üzere çeşitli malları takas yoluyla değiş tokuş ederlerdi.

İşte daha sonra kurulacak Hitit Devletinin kökeni oluşturacak Hititler'de Anadolu da kurdukları devletlerini m.ö. 1650 yılında gerçekleştirirken ele geçen bir yazılı belgedeki Durmitta olarak adlandırılan bir bölgenin Hititler ve daha önce bu bölgenin yerli halkı olan Kafkasya kökenli Kaşkalar olduğu anlaşılacaktı.

KAŞKALARA AİT OLDUĞU İLERİYE SÜRÜLEN BİR TAŞ / SOÇİ / RUSYA

Karadeniz'de yaşayan en büyük topluluk m.ö. 1600 yılllarında yaşan Gaşka ya da Kaşka lardır. Daha doğrusu yer adıdır Kaşga ya da Gaşga.. Hititlerin baş düşmanları idi...Bazen Hititler seferler gidince Hitit ordularında görev alırlardı..Örneğin Kadeş Savaşı'nda Hitit Ordusu içinde Kaşkalar da vardı..Ama Kaşkalar ilginç bir topluluktu. Hitit Ordusu Hattuşa'dan ayrılıp ve kendilerinden de orduya asker vermelerine rağmen geride kalan Kaşkalar zayıf kalan Hitit Kentlerine saldırırlardı...

Ne gariptir ki Hititler yıkılınca Gaşga lar da ortadan kalktı.. Onlar da yok oldular Hititler gibi ve onları yıkan Deniz Kavimlerine karışmış olabilirler diye görüşler de mevcut.... Hititlere musallat olmuş bir zamanlar Roma'nın ezeli düşmanı Germenler gibi sürekli Hititlere saldıran bir topluluk gibidir Gaşgalar... Hititlerle Kaşkalar arasında Ishupitta Harbi (MÖ 1349-1345), Pala yolları Harbi (MÖ 1345-1343), Timhuala ve Dağğasta Harbi (MÖ 1337-1335), Kalasma Harbi (MÖ 1334-132) savaşları olduğu öne sürülür. [1]  Kaşkaların Kafkaslardan Anadolu'ya geldikleri yazılır...

ARNUVANDA'NIN DUA METNİ /İSTANBUL ARKEOLOJİ MÜZESİ

Hitit Kralı I. Arnuvanda zamanına ait bulunan bir belgede Tuthaliya'nın Zuliya Irmağı'nı (Çekerek Irmağı/Sivas) kahramanca yüzerek karşı kıyıda bulunan ve ok atmada ünlü olan Kaşka'lara saldırısından bahsedilir. Yine bulunan belgelerde Kaşkaların tapınakları yıktıklarından ve heykelleri parçaladıklarından bahsedilir. 

M.Ö. 1300 lü yıllara kadar Hititler ve Kaşkalar Karadeniz bölgesinde de birbirleri ile savaşan iki topluluktu.

Anadolu' daki zenginliğe hücum dönemi Hititlerin ortadan kakması ile başlar ve hala da devam eden bir süreci başlatır...  

Bildiğimiz Troya Savaşı m.ö. 1280 yılında cereyan eder...

Troya Kralı Priamos oğlu Paris' in Akhalı güzel Helen'i kaçırmasının intikamı bir yana esas mesele Troya önlerinden geçmekte olan gemilerden alınan vergiye ortak olmak ve bir sonraki aşama olan Anadolu'nun kıyı kentlerine ulaşma maceraları başlar. Akhalılar Troya'yı yenince bunun sonucunda m.ö. 7. yüzyılda Hitit kaynaklarında 'Sinuwa ya da Sinuua' olarak geçen Sinop kolonisi Miletliler tarafından kurulur...

Bundan sonrasında hedef Karadeniz' in dağlarındaki zengin maden yatakları idi...

 

MITHRIDIATES VI 

Bundan sonrası özetle...

M.Ö. 301 de kökenleri Perslere de dayanan I. Mithridiates'in Pont Krallığını kurduğu dönemden hemen öncesinde Yunanlı Ksenophon'nun Onbinlerin Dönüşü adlı eserinde aktardığına göre (m.ö. 400) Pers Prensi Kyros'a yardıma giden on bin Yunan askerin dönüşünde Karadeniz'in en yüksek olduğu düşünülen (günümüzde tartışmalı olan) bir tepesinden kendilerini bekleyen gemilerinin olduğu düşündükleri Karadeniz'i gördükten sonra 'mare...mare' ya da 'thalatta' olarak bağırdıktan sonra Karadeniz'e ulaştıklarını zannedip tek kelime Yunanca konuşamayan Kafkas kökenli ve bir kısmı da Kaşkaların ardılları oldukları bilinen Alazonlar, Amazonlar, Beşirler, Busirler, Tibarenler, Tiraller, Halibler, Sanlar, Katagonlar, Marlar, Makronlar, Mosinekler ile çatışmaları konu edilir.

Sonraki yani 1204 yılında kurulan ve Fatih Sultan Mehmet'in 1461 yılında ortadan kaldırdığı 257 yıllık devletin asli unsuru olan Komnenoslar ise kendilerinden tam 136 yıl öncesinde 1071 yılındaki Malazgirt Savaşı'ndan hemen sonra Türkmen Çepnilerinin/Kıpçakların Karadeniz Dağlarında yerleştiği Doğu Karadeniz' in hemen iç kesimlerinin devamı olan kıyılarda korunaklı bir coğrafyada kendilerine yer edinmişlerdi.

ARKEOTEKNO 

[1] Talat Mümtaz Yaman'ın araştırmasına göre. 

[2] Onbinlerin Dönüşü , Ksenophon