GREK YAZILI KAYNAKLARINA GÖRE İSKİTLER-13

S. Vedat Karaarslan 

Arkeolog-Y.Mühendis

Herodot dışında İskitler hakkında bilgi veren antik yazarlar antik çağ Grek yazarları  Hippokrates, Strabon, Plinius, Thukydides ve Ksenophon olarak bilinir.

Hippokrates, (m.ö. 460-377) Kos adası doğumlu ve tıbbın babası olarak bilinir. 'Havalar, Sular, Mevkiler' adlı eserinde Karadeniz'in kuzey bozkırlarında yaşayan İskitler'in İskit Çölü denilen otlaklarla kaplı ve sulak alanlarda yaşadığını ve yaşamlarını keçe ile kaplı arabalar üzerindeki odalara bölünmüş evlerinden geçirdiklerini yazar. Bunlara ilaveten kadın ve çocukların göç durumunda arabalarda erkeklerin ise atlar ile bu arabaların yanında at üzerinde göç ettiklerini bildirir. Hippokrates'in bu görüşleri O'nun İskitler hakkında bizzat gördüklerini nakletmesi açısından önemlidir.   

İskitleri Skai'ler olarak adlandıran Strabon, Trakhialılara ve Troia'lılara ait birçok ortak ismin varlığından bahsederek Skai' ler denilen Thrak'lar, Skaios Irmağı, Skai'lar suru gibi Troia'da da Skai'ler kapısının varlığından bahseder. Strabon İskitlerin 'at terbiyesi' yapılmasının önemine istinaden yazmış ve sanatı resmeden eserlerin üzerinde atların bozkırlarda yakalanması ve eyerlenmesi işlemlerine yönelik eserinde tanımlamalar yapmıştır. (Strabon 2012:10) Strabon toplam 17 kitaptan oluşan Geographika adlı bu kitabının en çok I, III, IV, XI. kitaptaki bölümlerde İskitlerin coğrafyası, ve gelenek/görenekleri hakkında bilgiler vermiştir. Ancak bu bilgiler kendisinden yaklaşık 400 yıl önce konu hakkında yazan  Herodotes ile aynıdır.

Gauis Plinius Secundus, Yunan/Roma (M.S. 23-79)  yazarı olarak toplam 37 adet kitaptan oluşan Doğa Tarihi (Naturalis Historia) adlı kitabın yazarıdır. Plinius bu eserinde İskitlerin bugünkü Kafkasya bölgesine Graucasum, Perslere ise Charasos adını verdiklerini bildirmektedir. Bugünkü Azak Denizi'nin en iç bölgesinde bulunan Tanais kentine ise Silyn (sinum, koy, körfez) adını verdiklerini bildirir ve bu bilgileri bizi İskitlerin bu bölgede yaşamış olduklarını anlatır.

Thukydides (m.ö. 460-400), günümüzdeki Trakya bölgesini kapsayan Odryssian kralı Sitalkes' in kendilerine komşu olan   Haimos dağları arkasında yaşayan Getler ve Karadeniz bölgesinde oturan Skith'lerden asker toplamak üzere bu bölgelere gittiğini bildirmektedir. Buradan Skith'lerin at üzerinde yani süvari olduklarını, ok ve yay kullandıkları anlaşılmaktadır. Thukydides Skith'lerin askeri yönden çok güçlü ve kuvvetli olduklarını da aynı eserde bildirmektedir.

Atina'da doğan Ksenophon (M.Ö.430-357) bizzat kendisinin de katılarak yazmış olduğu 'Anabasis Onbinlerin Dönüşü' adlı eserinde Sardes'den (Salihli) ağabeyi Pers kralı II.Artakres' e ayaklanan kardeşi Kyros' a yardım için giden onbin paralı Grek askerinin dönüş yolunda Trabzon'a kadar ulaşmaları konu edilir.Ksenhophon bu eserinde 'bundan sonra dört plethoron (1 plethron= 100 ayak; 29.6 cm) genişliğinde Harpasos (Çoruh) nehrine kadar ilerlediler. Buradan da Skythenler'in memleketine giderek, bir ovada dört günde yirmi parasang (1 fersah= 5.5 Km) gittiler ve köylere vardılar' denilmektedir. [1]

Bütün bu kaynaklar ve arkeolojik kanıtlar bize m.ö. IV.yüzyılda Anadolu'da yerleşik bir İskit hakimiyetinin varlığını gösterir. 

ARKEOTEKNO

[1] Doğu Karadeniz Bölgesinin dağlık kesimi ve ova kısımlarıdır. (Bayburt- Gümüşhane-Trabzon) 

[2] İlhami Durmuş,İskitler, 2012 

[3] Mehmet Bayrakdar, Medler ve Türkler, 2013