KIZILCIK (KİREN) MEYVESİNİN ARKEOLOJİSİ

Karanlığın güçlü antioksidan gücü olarak bilinen melatonin, uzun yıllar her bir zerresine güneş ışığı nüfuz ederek çok geç büyümesi ile ünlü kızılcık (Cornaceae, cornus mas) meyvesinde çok yüksek oranda bulunur...Bazı yörelerde 'kiren' veya ' zoğal' olarak da adlandırılan kızılcık meyvesinin insan kanındaki melatonin artırıcı etkisi, meyvenin olgunlaşmak için sindire sindire uzun yıllara yayarak güneşten almış olduğu akıl ışığını insan vücuduna ritm düzenleyici olarak aktarmasından kaynaklanır. Kızılcık ağacının geç büyümesi bizim halk folklorumuzda 'kızılcıklar oldu mu? selelere doldu mu?....' diye başlayan türkümüze de konu olmuştur. Sümer dilinde 'i-li-a-nu-um' olarak bilinen kızılcık, antik dünyada görme özürlü ünlü Thebaili kahin Teiresias kendisine verilen kızılcık ağacından yapılmış baston ile her yeri görüyor olarak yönleri tayin eder ve savaşırdı... Köpekbalığı meyvesinden dolayı eskiden sopası tehdit unsuru olarak da kullanılan ağacın dalı esnek olduğu için İngilizce 'dogtree' ye (1550) daha sonra ise esnek olmasına rağmen ağacından toprağı delebilen hançer gibi silahlar yapıldığı için 'dag-berry' (1630) ye dönüşmüş...m.ö. 333 de İskender Frigya'nın başkenti Gordion'a geldiğinde Frig efsanesine göre, çözüldüğünde dünyaya hakim olunacağı yazıldığı düğüm bir kızılcık ağacının dalından yapılmıştı...Bazı bölgelerimizde kızılcık meyvesinden soğuk algınlığına birebir gelen ekşili tarhana 'şifa çorbası' olarak adlandırılır...

Antik çağlarda da ünlü olan portakaldan daha fazla C vitaminine sahip virüs düşmanı kızılcık meyvesinden de alınabilen melatonin kan yoluyla epifiz bezitarafından üretilmesi ile tetiklenen SCG (Superior Cervical Ganglion) nin omurgayı da etkileyerek PVN (Paraventricular Nucleus) üzerinden SCN(The Suprachiasmatic Nucleus) yi etkileyerek gözde biyolojik saat ayarlaması yapar.

Yukarıdaki beyin şeklinde kırmızı kesikli çizgi ile belirtilen yol göz bezlerinin nöron yoludur.(eye-pineal neural pathway) Uyku, gün ışığına maruz kalan insanın gün ışığının fazla alınmasından dolayı bozulan dengenin omurgalıların beyninde bulunan epifiz (pineal bezi) bezi tarafından salgılanan melatonin ile yeniden tesis edilmesi olarak tanımlanır... Günün değişik saatlerinde değişik davranış modlarına girilmesi (sosyal ilişkiler, uykusuzluk, sinir..vs) olarak bilinen sirkadyen ritim bozuklukları ve uyku modu canlılarda antioksidan bir madde olan melatonin ile insan beyninde üçüncü bir göz olarak bilinen bu epifiz bezi tarafından salgılanır, Beyindeki SCN (The Suprachiasmatic Nucleus) bölgesindeki aktif nöronlar, insandaki sirkadyen ritmi belirleyen salgılama yapar. Bundan dolayı uyuruz vesirkadyen zamanı dediğimiz vücudun çevreye karşı verdiği tepkiler zamana karşı değişiklik gösterir....

Tam 2 hafta önce 16 mart 2017 tarihinde Kaliforniya Üniversitesi'nden bir grup bilim insanı insan vücudunda sirkadyen zamanı ayarlayan mavi-yeşil alg olarak da tanımlanan 'cyanobacteria' [1] moleküllerininin birbirleri ile nasıl bir etkileşim içinde olduklarını açıkladılar... Bu moleküllerin sadece 3 proteinden oluştuğunu açıklayan bu bilim insanları nükleer manyetik rezonans (NMR) spektroskopisi ile molekülleri anlık görüntü ile görüntülemeyi başardılar...Dünyanın dönüşü ile de senkronize bir şekilde çalıştığı ileriye sürülen ve vücudumuzda genetik, epigenetik ve metabolik aktiviteleri de takip ederek gece uyumamızı sabah ise uyanmamızı sağlayan bu moleküllerin bir İsviçre saatinin her bir parçasının çalışması ile oluşturduğu mekaniksel fonksiyon ahengi gibi vücudun anatomik bütünselliği içinde değerlendirilmesi öngörülmekte...

Dünyanın dönüşü ile sirkadyen moleküllerinin senkronizasyonu ise güneş ya da atmosferik olaylar sonucunda oluşan elektriksel gücün oluşturduğu enerjinin 7.8, 14.3, 20.8, 27.3 ve 33.8 Hz olarak ortaya çıkan Schumann Frekans Harmonikleri insan anatomisi üzerinde özellikle de sirkadyen zamanı üzerindeki etkisinden kaynaklanır.. İnsanın uyumasına neden olan bu frekansların ilk harmoniği olan 7, 8 Hertz değerinin derin bilinçaltı aktivitesinin başlayarak uyku ile uyanıklık arasındaki durumu belirleyen (mahmurlaşma ya da gevşeme denilebilir)teta frekansı olarak ışık hızının dünyanın çevresine bölünmesi ile elde edilen frekans sınırında olduğu da gayet açıktır.... (ışık hızı 300.000 km/sn /40.000 km = 7.5 Hertz)

Sirkadyen biyologları olarak adlandırılan bilim insanları, KaiA, KaiB and KaiC olarak tanımladıkları söz konusu 3 proteinin günün farklı saatlerindeki etkisini ve gece davranışlarını öğrenmek için deneylere devam ediyorlar...

Kültepe Höyüğü' nde (Kayseri) bulunan 4000 yıllık bir buluntuda [2] Asurlu bir tüccarın beyin zarına başarılı bir cerrahi müdahale yapıldığı ve m.ö 10.000 lere kadar uzanan bir tür kafadan kemik alarak ameliyat yöntemi olan trepanasyon, insan beynine ilk cerrahi müdahale olarak tespit edilmiş. Beyin zarını yaban mersini ve üzüm gibi meyveler ile koruyan bir antioksidan meyve olarak insan beyninde sirkadyen ritim kaynağı melatonin ile dolu olan kızılcık ise, diğer vitaminler [3] gibi beyin dostu olarak Anadolulu [4] doktor botanik ilminin ilk kitabını yazan farmakolog Romalı Pedanius Dioscorides (m.s. 40-90) tarafından belirtilmiş ve antik çağlardan bu yana bilinçli olarak sağlık alanında kullanılmış...

S.Vedat Karaarslan

KAYNAKLAR

[1] Yunanca Kyanos mavi demektir, ve bu tabir enerjilerini fotosentez yoluyla alan bakteri dalı olarak tanımlanır..Kyano aynı zamanda karbon,su ve ışığın bir araya geldiğinde akvaryumlarda da oluşan bir tür kirlenmeye sebep olan bakteri olarak da bilinir.

[2] http://www.haberturk.com/saglik/haber/535246-dort-bin-yil-once-beyin-ameliyati-yapilmis

[3] Diğer vitaminler ; L-theaine, triptofan, fosfatidilserin, kateşin, b12 vitamini, folik asit, lesitin, omega 3-6, gingo biloba, oksijen ve demir.

[4] Kilikya'nın Anavarza bölgesinden..

NOT: Yazının her türlü yayın hakkı ARKEOTEKNO ya aittir. Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir. Kaynak gösterilmeden alıntı yapıldığında yasal işlem yapılacaktır.