SAATLER NEDEN GERİ ALINIYOR: MELATONİN SEROTONİN'E KARŞI

Saat yapabilen bir ülkenin yapamayacağı hiçbir şey olmazmış...

Tanpınar 'Saatleri Ayarlama Enstitüsü' adlı romanında saat tamircisi Nuri Efendi'nin 'beni adam eden saatlerdir' dediğini ve tamir ettiği saatlere 'muaddel' diyerek saat ayarını 'saniyenin peşinden koşmak' olarak tanımladığını anlatır.

Herkes saat başına 1 saniye kaybetse toplam 80 milyon saniye, gün içinde 10 saat faydalı saat üzerinden bu 800 milyon saniye, yani 13 milyon dakika veya 222.200 saat kaybederiz. 

Bu da 9259 gün veya 25 yıla tekabül eder.

Set the Clock One Hour Back or Forward?

Bu saat kaybına rağmen kazancımız olarak nitelendirebileceğimiz erken saat kazancımız Avrupa’nın önünde dün gece birçok Avrupa ülkesinin saatleri 1 saat geri almış olması nedeniyle Avrupa ile 1 saat ileride olma süremiz bundan böyle 27 Mart 2022 tarihine kadar 2 saate çıkıyor.

Dün gece yarısı Avrupa’nın batı kısmı saatlerini 1 saat geriye aldı. Bu geceye kadar 1 saat ileriydik Avrupa’dan, bugün ise 2 saat ileri olacağız Avrupa’dan…

Avrupa’dan tek ileri olduğumuz (!) bu konuda ve bugüne kadar Avrupa’dan 1 saat ileri olmamız ve bugünden itibaren de 2 saat ileri olursak iktisadi hayatımıza yön veren paramızın ne olacağına dair şüpheci ve tahmini değerlendirmeler bir yana bugünden itibaren Avrupalılardan 2 saat erken kalkacağımıza göre bunun saniye olarak karşılığının 2 saat için ise kişi başına 7200 saniye olması icap eder.   

Demek ki her birimizin (küçükler de dahil) biz eğer 2 saat erken kalkmanın karşılığında kişi başına 7200 saniye daha işlerimizi yola koymamız toplam Türkiye nüfusu olarak 80 milyon X 7200 saniye değerimiz ile Avrupa’dan 576.000 milyon saniye diğer bir deyişle Türkiye olarak 160.000.000 saat önde olmamızı gerekli kılar.

Latince circa diem kelimesinden üretilme sirkadyen (circadian) titreşimlerinin maksimum üretilme zamanı olan 23.00-05.00 arasındaki uyku esnasının gece periyodunda beyindeki epifiz bezinin salgıladığı karanlığın hormonu melatonin üretimini gün ağarınca durdurması karşısında bu saatin hangi saat bölgesinde (zone) bulunulduğu ile ilgili bir husustur.

                                                      SEROTONİN VE PERFORMANS 

Bu sorunun en kısa ve pratik cevabı bulunulan coğrafyada güneş ışığı olmadığında hala melotonin salgısı üretmeye çalışan beyinler ile yani karanlıkta dışarıya çıkmamaktır. Beynin melatonin üretimini durdurduğu gün ışığının ortaya çıkmasını beklemekten başka bir yol yoktur. Melatonin eksikliğinin kansere yol açabileceği kanıtlanmışken yapay ışıklar altında uyumak da ışığı sevmeyen melatoninin hücreleri yenilediğini, vücudun bağışıklığını güçlendirdiğini ve vücudun biyolojik ritmini ayarladığını bilmemiz gerekir. Görme özürlü kişilerin kanser hastalığına daha az yakalanıyor olmalarının nedeni melatonin salgısının (ışığa karşı duyarlı olmamalarından) düzenli olmasından kaynaklanır. O halde saat ayarlarının geriye ve eski durumuna alınmasının gerekçesi bulunulan coğrafyadaki ‘karanlık-aydınlık’ ikilemine bağlı olarak Güneşin var olup olmadığı ile ilgili bir konudur. Melatonin yaş ilerledikçe azalan bir özelliğe sahiptir.    

Ancak saatlerini geriye alan Avrupalılara karşı belki de bir avantaj olarak görmemiz gereken bir husus, erken kalkma avantajı ile Avrupalılar ya da iktisadi rakiplerimiz uyurken daha motive olunması durumudur.

Daha erken çalışmaya başlamak Uzakdoğuluların erken uyanıp çalışmaya başlamasını yok varsayarak erken kalkanlar için günün daha daha verimli ve uzun geçtiği, yapılması gereken işlerin gecikme olmadığı için dikkatlice yapılıp tamamlanması ilkesi uyarınca ‘erken kalkan yol alır’ sözüne uygun olarak geç kalkanlar için günün zorlu ve verimsiz geçmesine karşın elde ettiğimiz kişi başına düşen günde 2 saat çalışma saati avantajımız ile Türkiye’nin toplam nüfusuna tekabül eden 160 milyon (80 milyon nüfus X 2 saat) saatin karşılığı olan 6 milyon 666 bin 666 günde yani 18.264,840 yıl ile Tanpınar’ın ‘saat kişiyi temessül eder’ sözü ile Avrupa’ya karşı avantajla güne başlıyor olmamız söz konusu olabilir.(Küçük yaştakiler çıkarılabilir.)

Melatonin Stock Video Footage - 4K and HD Video Clips | Shutterstock

KARANLIĞIN HORMONU MELATONİN 

Uyanıkken dahi karanlıkta sokağa çıkmakla melatonin üretiminin devam etmesi sonucunda bu durumun mutluluk hormonu olarak bilinen serotonin hormonunu baskılaması sonucu mutsuzluğa giden bir davranış psikoloji sonucunun ortaya çıkartabileceği ve düzensiz salgılanma durumunda ise vücudun dengesi bozulur.

Gece karanlık odada uyumak melatonini artırırken sabah odanın perdelerini açmak ise serotonini artırır. Vişne, badem ve lahana gibi besinler melatonin hormon düzeyini artırırken yumurta, tavuk, kabuklu yemiş ve tohum yemek serotonin seviyesini artırdığı bilinir.

ARKEOTEKNO 

KAYNAKLAR

[1] https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/115050

[2]  https://mammothcomfort.com/melatonin-vs-serotonin-science-behind-good-nights-sleep/

[3] Europe Ends DST 2021 (timeanddate.com) 

[4] https://www.staplesadvantage.eu/get-inspired/workplace-health-and-hygiene/what-is-circadian-rhythm/