'SÜMER' LERDE EĞİTİM SİSTEMİ

Mezopotamya'nın önemli kentlerinden biri olan  ve Gılgameş Destanı'nda Utnapiştim olarak geçen Şuruppak'da yapılan kazılarda m.ö.2500 yılına ait çok miktarda ders tableti ele geçmişti.

Tabletlere çivi yazı yazan yazmanlar daha çok bu okulları bitirmiş mezun kişilerden seçilirdi. Bu yazmanların aileleri halkın içinden elit tabakalara tekabül eden yönetici sınıf ailelerinden oluşmaktaydı. Bu tabletlerin belki de daha binlercesi hala toprak altında keşfedilmeyi beklemekte.

Yazıyı ilk bulan toplum olan Sümerlerde günümüzdeki öğretmenler 'ummia' olarak adlandırılırdı. Lagaş'ın kuzeyinde de tabletlerdeki bilgiye göre Sigkurşagga'nın oturduğu Umma adlı bir kent bulunmaktaydı. Okullarda matematik ve dilbilgisi başta olmak üzere diğer biyolojik bilimlerden seçilen derslerin öğretimi yapılmaktaydı. 

Sümer okullarında 'ummia' ların yardımcısına ağabey denilirdi ve görevleri öğretmenin huzuruna çıkacak öğrencinin bütün ödevlerini kontrol etmek ve sözel olarak hazırlıklarını denetleyerek 'ummia' nın huzuruna çıkmalarını sağlarlardı. Okulun babası 'müdür' ise 'okulun oğulları' ise öğrenciler olarak tanımlanırdı.

Başlangıçta okul ve tapınaklar birlikte olduğu daha sonra bunların ayrıldığına dair bilgilere ulaşıldı. Tabletlerin bulunduğu evlere yani okullara günümüze kadar gelen 'edebi' kelimesinin kökeni olan 'edubba' denilirdi. Sümercede tablet dub demektir. Bu kelime ev anlamına gelen 'e' ile birleşince 'edubba' olarak 'tablet evi' yani 'okul' anlamına gelir. 

Günümüzde fen bilimleri karşılığı olarak bilimsel, eğitici ve edebi yönü olmak üzere eğitim programlı olmak üzere Sümer okullarında tek tip eğitim yapılmaktaydı. Dilbilgisi gramer ve fiil çekimleri olarak en öncül eğitim tipi olarak gerçekleşen Sümerce, semitik bir halk topluluğu olan Akadların etkisi altına girince kendi edebi birikimlerinin hepsi bu topluluğun yönetimi altına girdi. Matematik hesaplamalarda bir yumruğun içindeki boğumların 5 adet olan sayısının çarpanlarda daha kolay hesaplanmasına yarayan seksadesimal yani 60 tabanlı sistem kullanılmaktaydı. [1]

Öğrenciler hazırladıkları ödevleri önce ağabeylerine sonra da okulun babasına gösterirlerdi. Ağabey ve okulun babası ödevin doğru yapılıp yapılmadığına bakarlardı.

SÜMERLERDE BİR YAZMAN

Eğitimin daha çok parası olanların ödeyebileceği ve zorunlu olmayan yapısı içinde okulun oğullarının (öğrenciler) okula devamlılıklarını ve disiplinden sorumlu 'kamçı görevlisi' adeta Osmanlı eğitim sistemindeki 'falaka' yapısını andırmaktaydı. Şüphesiz ki ödevlerini tam ve doğru yapanlar için övgü ve ödül sistemi işlemekteyse de buna karşı olarak ise ödevlerini yapmayanlar için 'kamçı görevlisine' başvuruluyordu.

Günümüz Suriye sınırları içinde bulunan Mari kentinde bir kazı sonucunda pişmiş tuğlalardan yapılmış sıra gibi oturaklar Sümer okullarındaki sınıflar hakkında fikir veriyor olsa da bu kesin değildir.

ARKEOTEKNO

[1]  http://www.arkeotekno.com/pg_343_rakamlarin-mitolojisi

[2] Samuel Kramer', Tarih Sümer'de Başlar